ၦဖျိၩ့လံၬလဲ ဂဲၫကဲၪထၪ့ ဘဲၫၥ့ၪလဲၪ

နံၪ့ ၁၈၇၀ ခးအမ့ၫရံကၭ န့ခၠ့ၩဆၧအီၪကီၪ့ဆရၫ ပယူၭယၫ့ဘၪ ဆရၫဒိၪ အလိုဇိုဘန်ကာ နီၪ ၦဖျိၩ့လံၬလိးကွ့ၭနဲၪ့ကဘံၪ့အဂဲးနီၪ လ့ၩနဲၪထၪ့ယံၫယါဝ့ၫလၧ ခးအမ့ၫရံကၭဆၧလီၩ့ဎွါအၪ့ဎၬဆၧခရၧၫ့အလးနီၪလီၫႉ ဘဲၫနီၪအၥိၭ ထၧၫ့ဖုဝဲဖျိၩ့ဖိၪၥံၪကနါဂၧၫ့ယံၫယါ လံၬဆၫ့ဝ့ၬ (ကြက်ယက်စာ)နီၪ ၥဲၫ့-ပယၩ့အဆၧၫ့ လဲကဲၫဆၧဘိၪ့ဆၧဘၩဖိၪ ဖျိၩ့ၡိၥံၪလဖၪ ဖိၬလိၬကွ့ၭထၬအကၠီၩ့ ပၥ့ၪယၫဘၪနီၪလီၫႉ

စၭထၪ့လၧ ၁၈၂၈နံၪ့ နီၪ လၧၦဖျိၩ့ဆၨၩဖိၪၥံၪလဖၪအကျၩ အမ့ၫရံကၫ့ဘၧၩ့ထံၫ ၦလၧအဖီၪ့ထၪ့ဖံၭထၪ့ဆၧအီၪကီၪ့ဆၧမၩ ဆရၫၥံၪလဖၪ စၭထၪ့ဂဲၫထီၩ့လၧခးပယၩ့ဖၧၩ့နီၪလီၫႉ ဆၧဘိၪ့ဆၧဘၩအနိၪ့ ႇ ဆၧကိၪ့ဘၪကိၪ့ၥ့ၪ လ့ၩထၪ့လ့ၩထီၫ့အၥိၭ လံၬလဲနးဆ့ စၭထၪ့ဂဲၫဒိၪထၪ့ထီၪ့ထၪ့ဆ့နီၪလီၫႉ ဘၧၩ့ထံၫ ဆၧအီၪကီၪ့ဆရၫၥံၪလဖၪမွဲဝ့ၫ ပယူၭယၫ့ဘၪ ဆရၫဒိၪ ဂၠီၫနၥၫ့ဝံၭ ႇ ဒါလင်အယ်(လ်)ဘရေတန် ဒဲ အက်ဒွင်ဘူးလာ့ဒ်ၥံၪနီၪ မွဲၦလၧအဖိၬလိၬမၩကဲၪထၪ့ ၦဖျိၩ့လံၬလဲၥံၪနီၪလီၫႉ အဝ့ၫၥံၪအဆၧခိးဂဲး ခိးဘၭအကၠီၩ့ ၁၈၃၁နီၪ ဖျိၩ့ၡၩ့လံၬလဲမွဲဂ့ၩ ႇ ၁၈၃၆နံၪ့နီၪ ဖျိၩ့ၡိလံၬလဲမွဲဂ့ၩ ဖိၬလိၬမၩကဲၪထၪ့ဝ့ၫဒၪနီၪလီၫႉ ထီးနီၪ ၁၈၃၅-၃၆နံၪ့နီၪ ပဒိၪၦဖျိၩ့လံၬအဂး တဲၩ့ဝဲၩ့ထၪ့ ထီးလံၬဖျိၪ့လဖၪဂီၩ့ ၁၈၃၇နံၪ့ လၩ အ့ၫပရၧၫ့နီၪ ဖိၬလိၬထၪ့ ၦဖျိၩ့လံၬ ဆၧထူၭထၪ့လံၬပရၧၫ့စဲၭ လၧ ထၫဝဲၫ လးကျဲၩ့နီၪလီၫႉ လၧဆၧကၪဆၧဂဲၩ့အဖၧၩ့ ဆရၫဒိၪ ဂၠီၫနၥၫ့ဝံၭ အ ခိၪလၩဘွၩဒဲ ဖျိၩ့ ဆၧချဲၩ့ဖျိၪ့အခီၫပယီၫ (အဘိဓာန်)နီၪ ဒိၪဝ့ၫလၧ ၂၈၄၃နံၪ့နီၪဂီၩ့ ထူၭထၪ့ဝ့ၫန့လၧ ၁၈၄၄နံၪ့အဖၧၩ့နီၪလီၫႉ

အီၪလၧထံၫထၪကျိၩ့ ဖျိၩ့ၡၩ့လဖၪၥံၪနီၪ မွဲၥ့ၪလံၬနၭန့ ဒီၩ့ဝိၩၥံၪနီၪလီၫႉ နံၪ့ ၁၉၁၀  မၩ့ထိၩ့အီၫ ထူၭထၪ့ အဆိၪထုၬဖျိၩ့ၡိမဲၭကဇ့ၩ အမံၩ့မွဲဝ့ၫ ထၪ့လၧယၫ မွဲဂ့ၩ မၩ့ဘၭၡွ့ၫ ထူၭထၪ့ လ့ၩလၧယၫ မွဲဂ့ၩႇ ဆရၫမုၪ မၠဲၫ့ၥၪ ထူၭထၪ့ ဖျိၩ့ၡိဟဲ့ၡၩ့ မွဲဂ့ၩ  ဖျိၩ့ၡိဎရံၬဖိၪ မၭကဇ့ၩၥံၪ ဂဲၫစဲၪ့ထၪ့ဝ့ၫဒၪနီၪလီၫႉ ဖျိၩ့ၡိမုထၪ့ ဘုၭဒၭလံၬလဲနးဆ့ ထူၭထၪ့ ဖျိၩ့ၡိဒဲ ပယၩ့ဆၧချဲၩ့ဖျိၪ့အခီၫပယီၫနီၪလၧ ၁၉၆၉နီၪလီၫႉ