အၫနိၩတိၫ့ဘံၫ

ထၧၫ့ဖုဝဲထံၩၥိၭထီးအလူၬၥံၪဧႉ ႇ မံၩ့ဎိၩၥၪဖျီၪ မုၪခွၫလၧအအီၪအနိၫ့ အဆၧရၩလၩ့ဖၧၩ့ မုကနံၩယီၩ ယအဲၪ ဒိၭရၩလၩ့န့အ့ၪဘၪနၥံၪနီၪ မွဲဝ့ၫဒၪ လၧဖးဖီၩ့ဂဲး ဆၧၥ့ၪယၫနၪၥ့ၪဖိၪဒဲ ခးမုနုၬ ဆၧးဎံၫဆၧးလၩအဂဲး လီၩဖ့ၪၥ့ၪယၫ ထဲၩ့အ့ၪဝ့ၫ ၦအမံၩ့မွဲဝ့ၫ အၫနိၩတိၫ့ဘံၫ အဂဲးအကၠီၩ့နီၪလီၫႉ အၫနိၩတိၫ့ဘံၫယီၩ အီၪဂဲၫလၧ မိဖါအမၩ ၦခမျၧး အဂး ဆၧဖံၭဆၧမၩ ဂံၪ့ဒီၪ့ဆါမိဖါအီၪနီၪလီၫႉ အဝ့ၫအီၪဖျဲၪမုနံၩနီၪ လၧ နံၪ့ (၁၈၈၉)  နံၪ့ လၩဧပြၧၫ့ (၁၄) ၥၫ့အိၩ နီၪလီၫႉ အၫနိၩတိၫ့ဘံၫ အမံၩ့ဂဲၫ ဎိၩထၪ့ဝ့ၫအဂဲးနီၪ မွဲဝ့ၫဒၪလၧ ကွ့ၭထုၬထၪ့ ဖးဖီၩ့ဂဲးအဂဲး (၁၂)  စီၪ့အဂဲး အခိၪ တၩ့မွဲဝ့ၫ “ A study of History ” အဂဲးအကၠီၩ့နီၪလီၫႉ လကၭဒံၭဘၪ စၭထၪ့လၧ ၥုၪ့လဲးၥၭဘျၪ ထီၭစိၩ လၧ ဆၧအီၪကီၪ့ အဆၧၥီၪ့ဆၧၥၫ့ၥံၪ အဂဲး အဝ့ၫအဆၧၥ့ၪယၫနၪၥ့ၪအီၪလဖၪ ထုၬလီၩဖျီၪထၪ့ ဝ့ၫဒၪဒံၭနီၪလီၫႉ

          ဘၪထွ့ၪလၧဖးဖီၩ့အဂဲး အဝ့ၫအဆၧၥ့ၪယၫနၪၥ့ၪလဖၪနီၪ မွဲဝ့ၫ ၦၡၩၥံၪ အဆၧ ဆၧးဎံၫဆၧးလၩ ဆၧလ့ၩ ထၪ့လ့ၩထီၫအီၪအဂဲး ဒဲ လၩ့ၡၩဝ့ၫဒၪအဂဲး ႇ ဆၧလဖၪၥံၪယီၩ ဂဲၫကဲၪထၪ့ဝ့ၫ ဘဲၫၥ့ၪလဲၪအဂဲးႇ အဂဲးဂဲၫဎိၩထၪ့ဝ့ၫ ဘဲၫၥ့ၪလဲၪအဂဲး ႇ ထဲၩ့လၩ့မါခွံၬထဲၩ့ ဘဲၫၥ့ၪလဲၪအဂဲး လဖၪနီၪ ဘဲၫအဝ့ၫ အဆၧၥ့ၪယၫနၪၥ့ၪအီၪၥိၭ ကွ့ၭထုၬဖျီၪ ထၪ့ထၬဝ့ၫနီၪလီၫႉ ထံၫခးအဆၧပၧၩ့ၥံၪ ဂၭဂီၩ့ဂၭစၪနီၪ ဘၪထွ့ၪလၧ ၦၡၩၥံၪ အတခ့ၭဖဝၭ ဒဲ အနးၥၭ အီၪၥၭမၧၫ့ လဂ့ၩဘၪ အကၠီၩ့နီၪလီၫႉ ၦၡၩအဆၧ ဆၧးဎံၫဆၧးလၩၥံၪ ဂ့ၩထၪ့အၪထၪ့ဂီၩ့ ထီၩ့ထဲၩ့လၧ ဆၧဂၭဂီၩ့ နီၪ ဘၪထွ့ၪဝ့ၫ ဒၪလၧၦၡၩၥံၪ အီၪအၪ့တခ့ၭဖဝၭအဂဲးဒဲ နးၥၭလဂ့ၩလဘၪ ဘၪအကၠီၩ့ တိၫ့ဘံၫ အဆၧလီၩဖျီၪထၪ့ အီၪဝ့ၫဒၪနီၪ လီၫႉ

          လၧဂၪ့ခိၪချိၫ့ထီးအလူၬဖၧၩ့ ၦၡၩၥံၪနီၪ အလူဒိၪဎွ့ၩဒိၪ အအီၪထုၬတၭ ၦၡၩၥံၪအနးၥၭအဂး အဆၧခိးဂဲး ခိးဘၭဒဲ ဎြံၬကဆါ ၥီၪ့ၥၫ့ထၬ ဆၧတီၩဆၧလီၩ့အဖၧၩ့ၥၭဖၧၩ့ ပအီၪၥၭမၧၫ့မၬ ပကဖီၩ့ဖျ့ၭ ဝ့ၫဒၪလၧ နးၥၭ ဆၧဂၭဂီၩ့ လးဖၧၩ့အကၠီၩ့ တိၫ့ဘံၫ အဆၧဆူနဲၩအီၪဝ့ၫဘဲၫယီၩၥိၭနီၪလီၫႉ ဎြံၬအဆၧ ၥီၪ့ဆၧၥၫ့ဒဲ ခံၫ့ခၫဆၧၫ့ထီအနီၪအိၩ ၦၡၩ ၥံၪ အီၪအၪ့ၥၭမၧၫ့ လမီၪ့ဎီၩ့ဘၪအဂဲး တိၫ့ဘံၫ ထုၬလီၩဖျီၪ ထၪ့ အီၪဝ့ၫဘဲၫ ယီၩၥိၭနီၪလီၫႉ “ အ့ၪပအီၪယဲၩ့လၧ ဎြံၬအဆၧၥီၪ့ဆၧၥၫ့စွါဘဲၫ ပကကဲၪထၪ့ဝ့ၫ ဆၧဆူနဲၩလအီၪဘၪၦၡၩၥံၪ အကၠီၩ့နီၪလီၫႉ ဆၧၥၭထိၬအပရၧၫ့ အဆၧ လၩဖၩ့ အ့ၪပမၩဖံၭခွံၬစွါဘဲၫ ဂၪ့ခိၪချိၫ့ယီၩ ကအီၪထးဝ့ၫဒၪ မွဲဆၧခံၭနီၪလီၫႉ

                   ဎြံၬဆၧဘိၪ့ဆၧဘၩနီၪ ၦၡၩၥံၪကဘၪအီၪၥၭမၧၫ့ဘဲၫၥ့ၪလဲၪအဂး ဖ့ၪအ့ၪဆၧအခိး အတၩလါနၫ့ဂ့ၩ ဆၧၥၭမၧၫ့ဖၧၩ့ၥၭမွဲအ့ၬလီၫႉ မွဲဝ့ၫဒၪ ပကဘၪဒၪခီၩ့လၧ ကဆါဎြံၬအဂးနီၪလီၫႉ ဆၧလၧဖးဖီၩ့ဂဲးနီၪ မီၫ့ဎီၩ့ဝ့ၫဒၪလၧ ဆၧဝဲထၪ့ထၬလံၬစီၩ့လဘံၪ့ၥိၭနီၪလီၫႉ ၦၡၩၥံၪထုၬထၪ့ အခီၫ ပယီၫ လမီၪ့ဎီၩ့ဘၪလါနၫ့ ဖးဖီၩ့ဂဲးဖၧၩ့ ဆၧအဂဲး အဖး လဖၪနီၪ အီၪဂုးခၧၫ့ တီၩတီၩနီၪလီၫႉ တိၫ့ဘံၫ အဆၧလီၩဖျီၪထၪ့အီၪဝ့ၫ ဆၧလၧ ဆၧးဎံၫဆၧးလၩနီၪ ဖိၬဆၧဖံၭဆၧမၩ  အထံးလၩ့ထီၩ့လၩ့ အခဲၫ့နီၪ လီၫႉ ဖးဖီၩ့နီၪ ထုၬဖျီၪထၪ့ ပဂဲးပဖးလီၫႉ မွဲဆၧနီ လၧဖးဖီၩ့ဂဲးဖၧၩ့ ပကဘၪၥီၪ့ၥၫ့ပၥၭအီၪဝ့ၫဒၪအ ကၠီၩ့ ပဖးဖီၩ့ဂဲးဖၧၩ့ ဆၧအဂ့ၩကစဲၪ့ထၪ့အဂး ပကဘၪအီၪအၪ့ၥၭမၧၫ့ဘဲၫၥ့ၪလဲၪနီၪ ပကအၪ့ဎၬထၪ့ ပၥၭဂီၩ့ ပကကျ့ၭစၨၭအီၪ ဘဲၫပဖးဖီၩ့ဂဲး ဆၧအဂ့ၩကကဲၪထၪ့အဂးလါဆံၭနဲၪႉ